Thế hệ thiên niên kỷ, đời gọi tên tụi mình

Ngày xưa một ngàn chín trăm hồi đó

“Con” blog này không mang góc nhìn của một phụ huynh, một nhà xã hội học, một người thầy, mà là một người bạn, một người hàng xóm. Con blog này hiểu được tiếng nói hoặc cả tiếng không nói ra được (tiếng lòng) của thế hệ 8x,9x mà Tây hay gọi với tên mỹ miều như “Gen Y” hay “Millennials” (có “S” nhé các hữu). Một điều con blog biết chắc rằng đây là một thế hệ “không phải dạng vừa đâu” nhưng cũng vô cùng vất vả trước thời cuộc. Chúng ta đang nói về một thế hệ chính tay mình tạo ra bong bóng dotcom, kiến tạo ra nền văn minh “sharing economy” đã phủ xanh lá đường phố Việt Nam, đưa các chú xe ôm truyền thống về vườn..Thế hệ ấy đang trong những năm tháng ngấp nghé hoặc ngỡ ngàng bước qua tuổi 40 của cuộc đời. Chính họ đã mở cửa cho những người đi sau, GenZ, bước vào một thế giới hoàn toàn khác, nhiều tiện nghi, đa màu sắc nhưng cũng đầy bất ổn và biến động, như một chiếc kính vạn hoa

 Chìa khóa để giữ cửa đó luôn mở, mở ra một cách mượt mà, không quá rộng và không quá chật, không kêu kẽo kẹt hay đập sầm vào những người đến sau muốn bước qua, nằm ở một chiếc bản lề mạnh mẽ linh hoạt. Đây chính là lý do mà John Lennon và Paul Walker sẽ cảm thấy vô cùng ghen tỵ. Lý do sẽ tiết lộ ở cuối bài. Con blog sẽ đưa bạn tới quá khứ, hiện tại và tương lại của thế hệ Gen Y cần “mạnh mẽ” và “linh hoạt”.  

Bạn có biết điểm chung giữa Shark Hùng Anh, diễn viên Hùng Thuận, bé An đất Phương Nam, và chủ tịch Công Vinh là gì không? Hiển nhiên là họ thuộc về những lĩnh vực rất khác nhau, một chủ doanh nghiệp, một vận động viên, một diễn viên đổi nghề thì có gì liên quan nhỉ?

 

Shark Duzng Nguyễn, Người Nghệ An đọc sách đổi đời trở thành chuyên gia khởi nghiệp quốc tế

Có hai sản phẩm ưu tú mà trường Đại Học Ngoại thương trân trọng ra mắt thị trường đó là: hoa hậu và Shark. Hiện nay, vào năm 2023, có tới hai shark từng tốt nghiệp tại đại học danh giá này. Shark Tuệ Lâm cùng người đàn anh Shark Dũng (1980). Một bộ phận người xem yêu thích các shark ồn ào như Shark Bình “long mạch”, Shark Liên bảo hiểm, hay Shark Hưng “bách khoa toàn thư”, một hệ người xem khác thì thả tim cho shark Dũng giống như tôi. Phải chăng những năm tháng làm việc môi trường nước ngoài tại Nhật, Thái Lan, đã cài đặt lại con người shark trở nên vô cùng nền nã và lịch thiệp. Không những thế, Shark Dũng là minh chứng cho niềm tin muôn thưở của người Việt vào việc học ngoại ngữ để đổi đời. Xuất thân phiên dịch cho quản đốc người Nhật là bệ phóng cho thành công sự nghiệp sau này của anh. Sau 11 năm đầu quân làm Giám Đốc cho quỹ Cyber Agent Việt Nam & Thái Lan, năm 2020 thành lập DO Ventures để ra khỏi “vùng an toàn”, và làm nhiều thứ hơn khi “mình còn rất trẻ”. Shark Dũng cũng làm một người đam mê đọc sách với ước mơ dùng kiến thức làm bàn đạp đổi đời

 

Diễn viên Hùng Thuận, gà trống nuôi con, từ ghét bỏ đến trân trọng quá khứ “bé An”. Một người quen cũ của Hùng Thuận từng chơi bóng trong đội thiếu niên với cậu ta nói với tôi rằng hồi xưa Thuận là đứa nhà có điều kiện, thích thể hiện và có phần ngông. Có lẽ thời gian là vị thầy thuốc đại tài, có thể thay đổi con người như đen thành trắng. Xem phỏng vấn gần đây của Thuận, không hề có vẻ gì của sự tự mãn, mà thay vào đó, là sự khiêm nhường của một con người từng trải qua đổ vỡ và trân trọng hiện tại. Một sự thật mà chúng ta thường không để ý rằng phần lớn ngôi sao nhí thành danh từ sớm, gần như không một ai tiếp tục ánh hào quang khi trở thành người lớn cả. Âu là ai cũng có một thời. Thuận nói trong ngậm ngùi rằng cậu từng rất tức giận khi livestream có người comment rủa cậu là cái thằng hết thời, ăn mày dĩ vãng..  Tuy nhiên khi chuyển hướng sang kinh doanh, Thuận chấp nhận bỏ cái tôi xuống để dấn thân vào con đường kinh doanh nơi mà danh tiếng cũ vẫn đem lại cho cậu một lợi thế thương hiệu 

 

Công Vinh, cầu thủ xuất sắc nhất thế hệ thành doanh nhân tai tiếng 

Kể từ trước khi từ khóa #congvienthuytinh dậy sóng mạng xã hội tuần cuối tháng 9, 2023, cái tên Công Vinh từ mười năm trước đã luôn là tên tuổi bảo chứng số lượng báo Thể Thao bán ra hàng ngày, hàng tuần. Không chỉ là một người Nghệ An nổi tiếng (cùng với Shark Dũng) , anh là một trong những cầu thủ có vòng đời sự nghiệp liên quan đến quả bóng tròn dài nhất từ khi đá bóng, cho đến khi trở thành ông chủ đội bóng (2018). Dù không phải là cầu thủ Việt Nam xuất ngoại đầu tiên, anh có thời gian chơi bóng ở nước ngoài ấn tượng nhất cho đến nay (2009 cho Leixoes của Bồ Đào Nha, 2013 cho Sapporo Nhật Bản). Sau khi giải nghệ, từ một người chơi bóng, anh chuyển sang vai trò quản lý và cũng gặp không ít sóng gió ở vai trò mới này, và hiện đang “quy ẩn giang hồ” hoạch định cho bước tiếp theo 

 

Điểm chung của ba người trên là họ đều thuộc về thế hệ 8x. Dù cho mỗi người đã, đang đạt được những thành công trên các phương diện khác nhau, họ đã đạt được nó theo cách không dễ dàng gì. Con đường họ trải qua là con đường mà thế hệ Millenials chúng ta đang đối mặt hàng ngày. Vui có, nhưng phần lớn là thử thách, chông gai. Chúng ta không còn nhỏ để nhìn mọi thứ đơn giản, dễ dàng, chúng ta đủ lớn để biết mọi thứ đều có hai mặt, và chúng ta đủ khôn ngoan để luôn giữ trong mình một niềm hy vọng về một ngày mai tươi sáng, rực rỡ. 

 

Tôi đã sống sót qua ngày tận thế Y2K

Y2K là gì?

  • Nhiều người bây giờ còn ám ảnh bởi hậu quả đại dịch Covid-19 để lại mỗi khi nhìn lại vết tiêm vắc xin, mỗi khi đi ngang phòng cấp cứu, hay thậm chí mỗi khi có vật lạ chui vào trong lỗ mũi phải ngoáy ra. Sự đáng sợ mang tính toàn cầu, xung quanh ai cũng phải nói về nó, nhiều giả thuyết được đặt ra, chính phủ vào cuộc..Tất cả những cung bậc cảm xúc đó, thế hệ thiên niên kỷ đã được trải qua từ cơn sốt Y2K, hay còn gọi là tận thế năm 2000. Năm 2000 với các bạn Gen Z sau này, chỉ là 1 con số, nhưng với thế hệ Gen Y gắn liền nhiều kỉ niệm khó quên mang dấu ấn thời đại 
  • Y2K là một lỗi hệ thống công nghệ, do sự sơ khai của những hệ thống thời hơn hai mươi năm về trước, các kỹ sư đã chỉ dùng 2 chữ số để ghi nhận số năm thay vì 4 số như bây giờ. Do đó, với sự phát triển kinh khủng của data trong vòng vài chục năm, đặt ra bài toán vào năm 2000, các hệ thống sẽ bị  “lẫn” năm 2000 và 1900, và những hậu quả của nó mà chưa ai từng nghĩ đến, ví dụ như các hệ thống kiểm soát không lưu máy bay, các ngân hàng quản lý tiền gửi,v.v…
  • Rất may, do sự cẩn trọng của các quốc gia, cùng số tiền khổng lồ ước tính 300 tỉ đô cho công tác khắc phục chủ động,thời khắc chuyển sang năm 2000 đã diễn ra êm ả không có gì bất thường. Tại Việt Nam, nhờ nó mà chúng ta có những bài hát dễ thương ghi nhận lại sự kiện này như “Năm 2000 của chúng em” (Hình Phước Liên) “Tình 20000” (Võ Thiện Thanh)

Internet vạn tuế

  • Sự ra đời của tất cả các máy móc thiết bị trên đời đều chia thế giới thành hai nứa: người biết dùng và người chưa/không biết dùng. Thế hệ thiên niên kỷ là nhân chứng sống cho sự ra đời của phát minh vĩ đại bậc nhất nhân loại: internet Khi Yahoo du nhập vào Việt Nam năm 2000, nó truyền năng lượng phấn khích cho Gen Y, những thanh niên đang khao khát tiến vào cuộc đời với một vũ khí siêu hạng, thỏa mãn vô vàn câu hỏi, sự tò mò khát khao khám phá, phát triển.
  • Nếu có thế hệ được hưởng lợi từ thưở sơ khai của internet tại Việt Nam, đó chính là những thanh niên năm 2000, tức thế hệ 8x. Nước ta mất hơn 20 năm để số lượng người dùng tăng phi mã từ một số ít lên đến 78 triệu người dùng năm 2023. Trong 20 năm đó, thế hệ thiên niên kỷ đã có một chặng đường dài mày mò, học hỏi và làm chủ công nghệ và làm chủ những công ty công nghệ, như Shark Bình, Shark Hùng Anh, Shark Dũng đã kể trên

Ước mơ đứa trẻ thiên niên kỷ

Tuổi thơ ngập tràn tình bạn

Có người chỉ tôi chơi trò này. Bạn nắm bàn tay lại rồi từ từ mở từng ngón ra, mỗi ngón giơ lên bạn nói ra, hoặc nói thầm tên một đứa bạn thân từ hồi mẫu giáo hoặc cấp 1. Rồi hãy nghĩ tới trò mà bạn và tụi nó thường hay chơi. Hãy nhớ tới trò chơi mà bạn thấy tự hào rằng nếu tổ chức hồi đó hoặc bây giờ, bạn nhất định sẽ là quán quân. Có phải bạn vẫn còn nhớ cảm giác hả hê khi thắng mấy hòn bi ve, hay tạt lon bách phát bách trúng phỏng?

Thế cứ đếm đến khi nào? Nhỡ hết 10 ngón tay rồi thì sao? Ờ thì trường hợp hết 10 ngón mà vẫn còn đếm tiếp được thì chúc mừng bạn, bạn là số ít ỏi và vô cùng hiếm hoi trong thế hệ Gen Y đã có một tuổi thơ thật giàu có và đầy ắp kỷ niệm. Đa phần tôi để ý người ta đến đến bàn tay thứ hai là giỏi rồi. Những năm 90 vỉa hẻ chưa bê tông hết như bây giờ, hàng quán cũng lai rai, chứ không chi chít mọc lên, trẻ con vì thế mà vẫn tha hồ chơi những trò tụm năm tụm bảy, vừa vui vừa rẻ, gần như chả mất phí vào cổng, mua vớ chống trượt. Cứ chơi là có bạn, không cần nghĩ nhiều. 

Gia đình ba thế hệ 

Con nít quen khi chơi chung, phụ huynh Gen Y thì quen nhau khi đi gọi con về ăn cơm. Địa điểm làm quen là quán đánh điện tử xập xệ, sàn gạch lồi lõm và đen xì, băng ghế đá như gãy làm đôi ghép lại với nhau, và san sát những đứa bé mặc áo ba lỗ, chân đi dép nhựa, mắt dán vào màn hinh TV ống. Có bà phụ huynh tới thì bị ông chủ tiệm mắng vốn đòi tiền giờ, bà mẹ dùng dằng một tẹo rồi đưa tờ tiền lẻ ra trả, mặt nhăn nhó xách tai đứa nhỏ kéo lê về nhà. Cũng may khi ấy chưa có điện thoại thông minh, không ai chụp hình đăng lên Nhóm Facebook lên án “bạo hành trẻ em”. Những khi mẹ bận nấu cơm không đích thân xuất chinh được thì sai ông cậu hoặc ông bố ra bắt về. Chỗ tôi thì giờ cơm tôi tiệm điện tử nào cũng vắng vì thời ấy bữa cơm gia đình nó là nếp nhà, là thời khắc điểm danh mọi thành viên trong gia đình. Theo tìm hiểm có vẻ nhà gốc Bắc thì khắt khe giờ cơm cùng ngồi ăn trong bàn ăn, còn gia đình trong Nam thì làm một nồi cơm, một nồi mặn và canh. Tới giờ cơm, ai ăn gì thì bới một tô mà ăn. Nhưng tựu trung là, ngày xưa ấy, giờ vàng là giờ mọi người quây quần bên nhau. Từ đó, mấy đài truyền hình mới ấm no nhờ quảng cáo trong giờ này. Hồi nhỏ, nhà mới bắt đầu có tivi, con nít chúng tôi thì tranh thủ ăn nhanh nhanh để được xem chương trình hoạt hình, còn người lớn thì cứ vừa ăn vừa nhâm nhi, vừa bàn chuyện thời sự. Bữa cơm tối thật là sinh động. Đôi khi phải cảm ơn chị Hằng và những phiên livestream của chị giúp là sống lại không khi quây quần bên giờ cơm. Một cái hay của mâm cơm gia đình ba thế hệ là tôi được ăn những món mà lứa tuổi mình ít được thấy và biết. Ví dụ như ông ngoại tôi là người Tam Kỳ, Quảng Nam. Ông rất thích ăn chuối độn với cơm. Bà ngoại cũng hay làm muối vừng cho ông rắc lên cơm nữa. Không những thế bữa cơm gia đình luôn có những nồi canh ngon, nhiều rau và mát, khác hẳn những bữa ăn ngoài toàn đồ chiên dầu mỡ. 

 

Ước mơ đóng gói 

  • Thế hệ Gen Y này không chỉ ăn nhiều “mì ăn liền” mà còn trải nghiệm “giấc mơ đóng gói sẵn” từ cha mẹ mình. Những “giấc mơ kiểu mẫu” người Việt, 8x là thế hệ chuột bạc đầu tiên. Là con cái của thế hệ hậu thống nhất, người chăm chắm làm ngày đêm để cải thiện tương lai cho con cái mình. Đổi lại, con phải học giỏi vì đó là bổn phận của một đứa con ngoan. Giấc mơ kiểu mẫu thường không có nhiều mẫu mã và chủng loại. Với con cái còn đi học, ước ao lớn nhất cha mẹ mong là 
  • Con không suy dinh dưỡng: ước gì con tôi thật béo, béo là khỏ
  • Con vào trường chuyên, lớp chọn
  • Con không đánh nhau, lêu lổng 

Phía trước là bầu trời ..

Chứng khoán

Ai mê phim bộ truyền hình Hồng Kông TVB thập niên 90 đặc biệt dòng phim luật sư, phim hình sự kinh tế không còn xa lạ mô típ các nhân vật đổ nợ vì chứng khoán, hay những ông trùm khuynh đảo cổ phiếu trên thị trường. Họ là những nhân vật luôn mặc áo vét (như đa cấp), đeo kính đen, tay cầm điện thoại di động cục to, nói oang oang trên phố. Mô típ đó đã ăn sâu vào đầu những đứa trẻ “thiên niên kỷ” và thực tế là một số không ít thanh niên 8x đã giàu lên từ những cơn sóng đầu tiên của chứng khoán giai đoạn 2007-2010

Những mẻ cá của tư bản FDI 

 

Trong mắt cha mẹ, những đứa con “thiên niên kỷ” là cục vàng cục bạc”, là tự hào gia tộc, theo lời họ kể với hàng xóm thì con cái họ luôn là nhất. Còn trong mắt các nhà tư bản mang tiền sang đầu tư tại Việt Nam, gọi chung là doanh nghiệp FDI, chúng tôi, những tân sinh viên các trường đại học hàng đầu, là những mẻ cá tươi, sẵn sàng cho họ bắt đóng hộp. Còn chúng tôi thì vui vẻ tham gia vào qui trình tuyển chọn để được đóng hộp, lòng hân hoan niềm tự hào, rằng cha mẹ sẽ có cái để khoe sau này là con tôi đậu vào công ty đa quốc gia, tập đoàn XYZ nào đấy  

Những người khởi nghiệp tiên phong 

  • Theo thống kê ở Việt Nam, có hơn 90% công ty là khối tư nhân. Liên tục từ 2019 đến nay, số lượng doanh nghiệp rời khỏi thị trường tăng liên tục, và cán mốc 50,000 doanh nghiệp ngưng hoạt động, giải thế vào năm 2023 (năm nay).

  • Trong bức tranh ảm đạm này, có thể thấy hai nhóm nổi bật bên cạnh những mô hình kinh doanh khác

  • Khởi nghiệp công nghệ: Điển hình là các Shark 8x tham gia Shark Tank gồm Shark Bình, chủ tịch Peacesoft, Shark Dung Nguyễn ở trên và Shark Hùng Anh

  • Khởi nghiệp bán lẻ:  Nguyễn Hải Ninh, founder The Coffee House, Nguyễn Bá Cảnh Sơn (CEO Dat Bike) 

Bí kíp thành công của họ 

  • Người thợ suy nghĩ như “Thầy”: Bên cạnh một thực tại 90% nhà vô địch đường lên đỉnh Olympia lên rồi không trở về, thì cũng như bàn tay có ngón ngắn ngón dài, còn có người như Sơn, một 9x đời đầu, bỏ công việc mơ ước ở thung lũng Silicon để về Việt Nam giải bài toán lớn cho hàng chục triệu người dân Việt Nam hàng ngày bon bon mưu sinh trên lưng xe và vô tình dày vò môi trường đang thiếu “màu xanh” mỗi ngày. Phương châm của Sơn là chất lượng phải hàng đầu “Ít người nghĩ xe điện có thể ngang bằng, thậm chí vượt trội so với xe máy về tốc độ và khả năng vận hành. Chính vì thế, khó khăn lớn nhất đối với chúng tôi là thuyết phục người dùng thông qua việc chứng minh chất lượng sản phẩm”, Sơn nói.(Báo Đầu Tư, 11/2019) 
  • Mục tiêu chưa bao giờ là tiền, và triết lý kinh doanh là ra các sản phẩm tử tế để phục vụ nhân viên, phục vụ khách hàng: Lớn lên trong gia đình kinh doanh phòng trọ, Nguyễn Hải Ninh không dấu diếm khát khao kinh doanh ngành dịch vụ lưu trú nhằm tạo không gian riêng cho thế hệ Millennials (trong đó có anh) với sản phẩm M Village, “không gian sống chia sẻ”. 
  • Tạo giá trị cho bản thân, gia đình xã hội thông qua kiến tạo công ty quy củ, bền vững. Theo lời Shark Hùng Anh, thì bản thân mỗi người sinh ra đời không có gì cả, “người nào sinh ra giá trị giúp cho mình, cho người thì mới có giá trị”. 

Bỗng dưng muốn khóc

  • Mặc dù có thành tích học tập phổ thông cực tốt cũng như là người thành đạt so với bạn bè cùng tuổi, điều làm Shark Hùng Anh luôn day dứt là việc chưa hoàn thành việc học đại học mà phải bỏ ngang giữa chừng

  • Để trở thành cầu thủ giữ kỷ lục số lần ra sân (83) và số bàn thắng (51) cho tuyển Rồng Vàng, Lê Công Vinh đã phải trả giá bằng mồ hôi và máu. Sau khi giải nghệ người ta nhớ ôi·về 3 quả bóng vàng và những huy chương vàng anh giành được, nhưng riêng anh sẽ luôn nhìn xuống hai cái đầu gối đã trải qua các qua đại phẫu để cảm ơn chúng vì giúp anh gặt hái những thành tựu trên.
  • Có mặt trong buổi họp báo ra mắt phim “Đất rừng phương nam”, người ta không tin nổi khi bé An ngồi cạnh nhau. Bé An năm xưa giờ đã là người đàn ông tứ tuần trải qua nhiều sóng gió cuộc đời. Ngoài công việc diễn kịch, đóng phim,tham gia gameshow, truyền hình thực tế, tôi còn mở quán bán ốc, tự tay làm món, bưng bê, phục vụ và cả bán hàng online để kiếm sống. Có lẽ sức sống mãnh liệt của nhân vật bé An cũng vận vào Thuận, dù cho đối mặt bao thử thách, cuộc sống giờ đây của anh có vẻ ổn hơn. Anh và người bạn năm xưa Phùng Ngọc (Vai Cò) còn cùng nhau livestream bán hàng online nhân dịp hội ngộ

Giã từ dĩ vãng

    • Một thế hệ không thiệt thòi..Trang EPSN thống kê rằng 5 kỳ FIFA world cup hay nhất mọi thời đại phần lớn diễn ra trước 2006, một món quà ưu ái cho thế hệ thiên niên kỷ những đứa trẻ lớn lên cùng những thần tượng như Zidane, Figo, Ronaldo. Tạp chí Forbes Việt Nam cũng vinh danh những người kế nghiệp chất lượng của những doanh nghiệp tên tuổi việt nam như Vưu Lệ Quyên (Biti’s), Trần Uyên Phương (Tân Hiệp Phát), Lê Thị Hoàng Yến (Tập Đoàn Mường Thanh), điểm chung của là những doanh nhân thế hệ 8x. Nhìn rộng ra trên thế giới, những Mark Zuckerberg, cha đẻ (1984) hay Anthony Tan (1982) ông chủ Grab, là những nhân vật đang thay đổi thói quen tiêu dùng toàn cầu. Họ, nhưng người ngấp nghé 40, là thế hệ đang ở độ chín và có điều kiện để thay đổi thế giới
    • …nhưng nhiều trách nhiệm :Mượn lời của chú Peter Parker, người nhện giành cho cầu “Sức mạnh càng lớn, trách nhiệm càng cao”. Những năng lực, quan hệ, kinh nghiệm mà thế hệ thiên niên kỷ tích lũy được và sở hữu là tài sản không ai lấy đi được của họ. Và cũng vì thế, họ mặc nhiên được giao trọng trách lấp vào những vai trò đầu tàu trong những tổ chức họ tham gia và một trong những tổ chức đầu tiên, và trên hết chính là gia đình họ. Điều đó có nghĩa gánh vác vai trò người chủ trong gia đình, vốn được các bô lão 5x,6x hoặc 7x đời đầu đảm nhận
    • Nếu ta nhìn kỹ, chằng phải đằng sau mỗi siêu anh hùng, đều là một sự tò mò tìm tỏi học hỏi không ngừng?Tony Stark, người sắt, là một nhà khoa học. Hulk, người khổng lồ xanh là nhà bác học phóng xạ. Người mèo,không chỉ mặc đồ da siêu đẹp, mà vốn là một hacker trình độ. Dr Strange, là một bác sỹ giải phẫu thần kinh học
    • Vì vậy, hãy tin rằng, họ làm được, thế hệ thiên niên kỷ cũng có thể làm được, dựa vào tinh thần học hỏi không ngừng. Hãy đọc nhiều hơn, hãy học hỏi không ngừng, để cùng gánh vác và kiến tạo thế giới này, thế giới của chúng mình, những đứa trẻ “thiên niên kỷ”
    • Paul Walker và John Lennon phải ghen tị với thế hệ thiên niên chúng ta bởi vị cuộc đời huy hoàng của họ đã dừng lại ở tuổi 40 (Paul mất trong một tai nan, và John bị ám sát) Dù cho không ai muốn rời thế giới này theo cách đột ngột, sự thật rằng chúng ta rồi sẽ ra đi. Hãy nắm lấy thời gian và cơ hội hôm nay để kiến tạo nên một tương lai huy hoàng phía trước 
 
 

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Shopping Cart